1. CẤU TRÚC ĐỀ THI VÀO 10 MÔN NGỮ VĂN Qua khảo sát đề thi của các tỉnh, thành phố trong nhiều năm gần đây, tác giả tổng kết được những cấu trúc đề thi thường gặp, là: Kiểu 1 (phổ biến nhất) Kiểu 2 Kiểu 3 - Kiểm tra kiến thức Tiếng Việt và năng lực cảm thụ (thông qua dạng đọc hiểu văn bản hoặc làm các bài tập nhỏ) - Nghị luận xã hội: yêu cầu viết một đoạn hoặc một bài văn ngắn. - Nghị luận văn học: yêu cầu viết một bài văn. - Đọc hiểu văn bản (có thể tích hợp câu hỏi nhỏ về nghị luận xã hội hoặc không). - Nghị luận văn học. Ví dụ: Đề tuyển sinh năm 2017 của các tỉnh Bình Định, Cao Bằng, Hưng Yên, Long An, Ninh Bình,... - Đọc hiểu văn bản tích hợp nghị luận xã hội (viết đoạn hoặc bài văn nghị luận về vấn đề được đặt ra trong văn bản đọc hiểu). - Đọc hiểu văn bản tích hợp nghị luận văn học (viết đoạn hoặc bài văn nghị luận về văn bản đọc hiểu). Ví dụ: Đề tuyển sinh năm 2017 của Hải Phòng, thành phố Hà Nội (2015, 2016, 2017) Ngoài ra, một số đề có cả phần trắc nghiệm như đề tuyển sinh năm 2017 của tỉnh Nam Định, trường THPT Chuyên Khoa học tự nhiên – Hà Nội,... a) Những câu hỏi thưởng gặp ở phần đọc hiểu - Văn bản (hoặc đoạn trích) trên thuộc tác phẩm nào? Do ai sáng tác? - Nêu xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác của văn bản. - Xác định phép tu từ và nêu tác dụng của nó trong văn bản. - Chỉ ra phép liên kết hình thức giữa các câu hoặc các đoạn văn trong văn bản. - Gọi tên thành phần biệt lập và chỉ ra dấu hiệu nhận biết nó trong câu. - Xác định kiểu câu về mặt ngữ pháp. - Câu/ đoạn văn bản vi phạm phương châm hội thoại nào, vì sao? - Chỉ ra lời dẫn trực tiếp/ gián tiếp và viết lại câu. b) Những kiểu đề thường gặp ở phần nghị luận xã hội - Nghị luận về một hiện tượng xã hội (bạo lực học đường, sự gian lận trong học tập và thi cử, ô nhiễm môi trường, tai nạn giao thông, sự vô cảm,...). - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí (tính trung thực, tình yêu thương con người, lí tưởng sống, trách nhiệm của tuổi trẻ với biển đảo quê hương, lòng biết ơn, vai trò của quê hương hay tình cảm gia định với sự phát triển nhân cách con người, tình bạn, vai trò của sách,...). - Nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong một câu chuyện hay một tác phẩm văn học. c) Những kiểu đề thường gặp ở phần nghị luận văn học - Phân tích/ cảm nhận về một nhân vật văn học. Ví dụ: + Cảm nhận về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn "Làng" của Kim Lân. + Cảm nhận về nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long. + Cảm nhận về nhân vật bé Thu trong truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng. - Cảm nhận về một đoạn trích trong một tác phẩm văn học. Ví dụ: Cảm nhận về đoạn thơ sau: